سلام

درویشی درويشي سلسله نعمت‌اللهی نعمت‌الهیه نعمه‌الهی نعمه‌اللهیه نعمت اللهی نعمه الهی نعمت اللهي نعمت‌اللهي نعمه‌اللهي نعمت الهیه نعمه اللهیه سلطانعلیشاهی سلطانعليشاهي سلطان علیشاهی سلطان عليشاهي سلطان‌علیشاهی سلطان‌عليشاهي گنابادی گنابادي گنابادیه گناباديه عرفان تصوف صوفی صوفي صوفیه صوفيه عرفا صوفیان صوفيان درویش قطب اقطاب مزار سلطاني سلطانی mysticism sufism shiism sufism shiah sufism islamic sufism nimatullahi order gunabadi

چهارشنبه

دفاعیه ها : تصوف و عرفان از دیدگاه علامه استاد شهید مرتضی مطهری - ۲

بخش دوم : شیوه تربیتی صوفیه


در قسمت دوم نوشته های او عرفان به عنوان عرفان عملی یا طریقت ، به عنوان راه درمان و اصلاح روح بشری و تسهیل راه کمال به سوی خداوند توصیف شده است . این مبحث که می تواند به اصلاح طلاب و دانشجویان دین کمک کند را به عنوان طریقت یا عرفان عملی می توان در آثار وی جستجو نمود . مطهری در این قسمت نیز به چهار نکته مهم و پی در پی اشاره می کند :

نکته اول : طریقت یا عرفان عملی و اثبات وجوب مرشد


اسلام یعنی عمل کردن به شریعت مقدس اسلام . ولی شریعت پوسته ای است که معنای آن طریقت است و از معنای اسلام که طریقت است ، حقیقت که توحید است نتیجه می شود . ایشان این مساله را اینگونه توضیح می دهند :
سپس ایشان در هم‌سنجی کلام عرفا و فقها می فرمایند : که شریعت همانا قوانین مربوط به اعمال و رفتار خارجی است که فقه عهده دار آن است و به واسطه احکام ابلاغ می شوند ، و طریقت در لسان فقها همان اخلاق است که وظایف انسان را تبیین می کند و حقیقت همانا حاصل باور و اجرای به آن ، که این تفسیر با حدیث نبوی ذیل هماهنگی دارند : الشریعه اقوالی و الطریقه افعالی و الحقیقه احوالی .
آنگاه در جایی دیگر می بینیم که ایشان متذکر می شوند که یکی از اشکالات جوامع مسلمان و بخصوص مدرسین و محصلین حوزه های علمی دینی آن است که از بخش دوم یعنی اخلاق به زبان فقها ، یا طریقت به زبان عرفا و متصوفه ، غافل مانده اند .

نکته دوم : غفلت از کارکرد درمانگری عرفان عملی


به دیگر سخن نظر مطهری این است که اقوال یا شریعت ، که به شکل احکام تدریس می شود ، برای تزکیه نفس کافی نیست ، یعنی همان قول امام خمینی که با داشتن قرآن و احادیث باز نیاز به راهنما و مرشد الهی است . این نیاز با عرفان عملی یا سیر و سلوک پاسخ داده می شود که بایستی در ظل راهنمایی مرشدی ربانی ، یا خضر زمان ، انجام گیرد و عرفا آن را به عنوان طریقت یاد می کنند :
آنگاه ایشان این طریقه تزکیه را این چنین می ستاید که :
پس عرفان عملی ، یا طریقت ، که تنها راه تزکیه است تنها با وارد شدن و عمل کردن به طریقت ممکن می شود و نه با درس خواندن و حفظ کردن ، و به قول خواجه شیراز :
بشوی اوراق اگر هم درس مایی / که علم عشق در دفتر نباشد

نکته سوم : مقایسه شیوه های تربیتی حوزه و صوفیه


نکته سوم اندیشه وی با تحولی آغاز می شود که نشان دهنده سلوک عملی ایشان در عرفان عملی است . مرحوم آیت الله حسین حسینی تهرانی شاگرد ... علامه طباطبایی ... مساله تحول باطنی مطهری را این گونه توصیف می کند :
حاصل این درمان و تحول باطنی تغییر نگرش مطهری به سویی است که علل توفیق نیافتن کامل حوزه را نیز عبارت از ترک همین سنتی می داند که عرفا و صوفیه پرچم دار عملی اجرای آن بوده و هستند : یعنی شاگردی و بیعت با استادی ربانی که خضر وار موسی های زمان را به سوی کمال حق راهنمایی کند .
و البته طی کردن راه طریقت یا عرفان عملی ، یعنی ورود در سیر و سلوک عرفانی به تنهایی ممکن نیست ، این کار می بایستی نزد استادی که به قول امام خمینی مسند ارشاد داشته باشد و ملقب و معروف به خضر زمان است ، انجام شود .

نکته چهارم : نشانه های سلوک طریقتی استاد


مساله وجوب خضر زمان در ادامه طریق الی الله را ما در بخش نخست به تفصیل باز گفته ایم . نکته بسیار قابل توجه در اینجا توجه استاد به این نکته است که این عمل فضیلت مندانه ای که وجوب مرشد و معلم ربانی را تنها راه نجات می داند را تنها می توان در میان صوفیه دید ، و از میان عرفا و متصوفه اخیر تنها نام دو تن از همین خضرهای زمان که از اقطاب سلسله نعمت اللهی سلطانعلیشاهی گنابادی هستند را ذکر می فرماید :
پس آنگاه از مولوی کمک گرفته می فرماید :‌
...


پاورقی :



منبع :


جامعه شناسی تاریخی نظریه های متفکرین مسلمان : جامعه شناسی و انسان شناسی نزد متفکرین مسلمان / دکتر ح. ا. تنهایی .-- تهران : بهمن برنا ، ۱۳۸۳ / فصل هجدهم : زمینه های اصلاح گرایی دینی در اندیشه های مطهری ؛ صص ۳۲۸ – ۳۴۱ / زیر عنوان « ۲. اصلاح در شیوه تربیت حوزه »

برچسب‌ها:

posted by ابراهیم @ ۵:۵۴ قبل‌ازظهر