سلام

درویشی درويشي سلسله نعمت‌اللهی نعمت‌الهیه نعمه‌الهی نعمه‌اللهیه نعمت اللهی نعمه الهی نعمت اللهي نعمت‌اللهي نعمه‌اللهي نعمت الهیه نعمه اللهیه سلطانعلیشاهی سلطانعليشاهي سلطان علیشاهی سلطان عليشاهي سلطان‌علیشاهی سلطان‌عليشاهي گنابادی گنابادي گنابادیه گناباديه عرفان تصوف صوفی صوفي صوفیه صوفيه عرفا صوفیان صوفيان درویش قطب اقطاب مزار سلطاني سلطانی mysticism sufism shiism sufism shiah sufism islamic sufism nimatullahi order gunabadi

یکشنبه

معرفی منابع : یادنامه صالح

حیات معنوی دین مبین اسلام قائم به وجود اولیا و عارفانی است که آن را حفظ و تجدید می کنند . در حقیقت همین عارفان دین هستند که به سنن دینی معنا می دهند و آن را زنده و باطراوت می سازند و همین بزرگواران می باشند که حجج خدا بر خلق هستند و لذا قول و فعلشان میزان گفتار و کردار و سرمشق دیگران است ؛ چنانکه از معروف کرخی نقل است که « خلق را به ترازوی خود وزن مکن ، اما به ترازوی مردان راه ، خود را بسنج تا بدانی فضل ایشان و افلاس خود . » (۱)
و برای اینکه کارنامه تعلیمات و اعمالشان محفوظ مانده و باعث تذکر دیگران گردد ، تذکره هایی اعم از مختصر و مفصل و فردی و گروهی درباره شان نوشته اند . چراکه در ذکر اوصاف و اقوال آنان به قول عطار چند فایده و جهت است : « اول اینکه چون از قرآن و اخبار گذشتی ، هیچ سخنی بالای سخن مشایخ طریقت نیست که سخن ایشان نتیجه کار و حال است نه ثمره حفظ و قال و از عیان است نه از بیان و ... دیگر آنکه چنانکه شیخ ابوعلی دقاق گوید : اگر مرد طالب بود ، قوی همت گردد و طلبش زیادت شود و اگر در خود دماغی ببیند ، آن دماغ فروشکند و دعوی از سر بیرون کند ؛ دیگر آنکه اگر دل شکسته بود ، قوی گردد و دل بدان آرام گیرد ؛ دیگر آنکه دوستی حق در دل مردم پدید آورد . » (۱)
از جمله عارفان بزرگ مسلمان در ایام اخیر مرحوم جناب حاج شیخ محمد حسن صالحعلیشاه گنابادی ( ۱۲۷۰ – ۱۳۴۵ شمسی ) است که در دوره ارشاد خود جلوه گاه عرفان و معنویت اسلامی و مربی و مرشد خیل طالبان راه حقیقت بود . در عین حال برخلاف برخی که به غلط درباره عرفا تصور کرده اند ، نه تنها هیچگاه غافل از اوضاع و احوال اجتماع خود نبوده بلکه منشاء آثار خیریه بخصوص در موطن خویش گناباد نیز گردید . همه کسانی که به آن ناحیه رفته اند به وضوح می بینند و نیک می دانند که چگونه در و دیوار آن دیار گواهی از تحقق مقاصد خیرخواهانه آن بزرگوار می دهد .
از همین رو به مناسبت ۸ ذیحجه ۱۴۰۸ ( ۱۳۶۷ شمسی ) که مصادف بود با یکصدمین سال تولد آن جناب هیات امنای کتابخانه حسینیه امیرسلیمانی (۲) به منظور تجلیل و در عین حال تذکر به فکر تدوین یادنامه ای در ذکر احوال و آرای ایشان افتاد . نتیجه این نیت خیر ، تدوین و چاپ مجموعه ای به نام « یادنامه صالح » است که در سال ۱۳۶۷ منتشر شد .
این کتاب با مقدمه ای از طرف هیات تحریریه کتابخانه به قلم جناب آقای حاج علی تابنده ( محبوبعلیشاه ) آغاز می شود که نحوه جمع آوری و تدوین کتاب را شرح می دهد . پس از این مقدمه ، مقاله ای به قلم جناب آقای حاج سلطانحسین تابنده گنابادی ( رضاعلیشاه ) فرزند ارشد و جانشین جناب صالحعلیشاه آمده و سپس شرح حال مفصل جناب صالحعلیشاه از تولد و ایام کودکی تا شرح امور اجتماعی و اقدامات عام المنفعه و بالاخره ذکر فرزندان و مشایخ ایشان که تالیف آقای حاج علی محمد سلطانپور است . مشارالیه مدت زیادی از عمر خویش را از نزدیک در خدمت معظم له بوده و از این حیث واجد شرایط لازم نوشتن این قسمت است .
بخش بعدی یادنامه مجموعه چندین مقاله است از جمله از اساتید محترم جنابان آقای دکتر سید جعفر شهیدی و آقای دکتر ابراهیم باستانی پاریزی که در ذکر سوانح عمر و صفات مشخصه آن بزرگوار نوشته شده . اما عمیق ترین و جامع ترین این مقالات تحت عنوان « اسوه حسنه » (۳) تالیف جناب آقای حاج دکتر نورعلی تابنده ( مجذوبعلیشاه ) است که به دقایق لطیف و ظریفی از زندگی آن بزرگوار اشاره کرده اند که به چشم همگان نمی آید و دیده شه شناس می طلبد .
بخش دیگر یادنامه مجموعه بیانات ایشان است که از نوارهای صوتی برجای مانده پیاده و تحریر و تنظیم شده و موضوعات مختلف از جبر و تفویض تا حج و جمعه را دربر می گیرد . بیان مطالب در عین سادگی کلام ، مشحون از لطایف عرفانی است و از این حیث یادآور تالیف دیگر مولف عارف رساله « پند صالح » است .
مکاتیب ، عنوان قسمت بعدی کتاب است که در آن گزیده ای از نامه های ایشان ذکر شده است که البته مجموعه کاملتر این نامه ها در کتاب دیگری به نام « نامه های صالح » (۴) مندرج است .
قسمت خاطرات کتاب محصول خاطرات اعم از مسموعات یا مشاهدات شخصی کسانی است که درک محضر آن جناب را کرده اند . در این خاطرات شیرین شاهد ابعاد مختلف زندگی عارفی بزرگ در دوره معاصر هستیم و در آن در بسیاری موارد یادآور حکایات اولیایی است که شیخ عطار در کتاب خویش نام برده است و با خواندن آنها شبهه ای را که در دل اهل شک نسبت به این قبیل اقوال و رفتار عارفان ممکن است پیدا شود می زداید و انسان در شک خود تردید می کند و اندکی به خود می آید و می گوید : عارفان بالله در همه ادوار حتی در دوره های عسرت و تنگی امروزی حضور دارند و گویا چشم ما را یارای دیدن نور تابنده آنها نیست .
در ادامه این قسمت ، بخش کلمات قصار آمده که در واقع مکمل قسمت قبل است . در قسمت ماقبل آخر یادنامه صالح مجموعه ای منتخب از مراثی و مدایح که از جانب پیروان و غیرپیروان سروده شده مندرج است که در میان آنان اشعار نغز و لطیف به چشم می خورد .
یادنامه صالح با قسمتی ضمیمه تحت عنوان « شرح مختصری از ساختمان بقعه مزار متبرک سلطانی » ختم می شود . بقعه سلطانی ، در اصل مرقد متبرک مرحوم جناب سلطانعلیشاه گنابادی است که به همت جناب صالحعلیشاه و سپس جناب رضاعلیشاه اتمام و توسعه یافت و افتخار آن بزرگواران این بود که خود را خادم آنجا بنامند .
از چاپ اول یادنامه صالح قریب ۱۴ سال گذشته و مدت ها چاپ اول آن نایاب شده بود . از این رو انتشارات حقیقت در صدد اقدام به چاپ دوم برآمد و حاصل کار ، چاپی بهتر و مطلوب تر است که منتشر شده است . در چاپ دوم اصلاحاتی از جمله در مورد اغلاط مطبعی و تنظیم مطالب صورت گرفته و نکاتی جدید به آن اضافه شده است که فایده اش را بیشتر می کند .
خواندن این کتاب به طالبان راه دین خصوصا علاقه مندان تذکره های عرفانی توصیه می شود . فرید الدین عطار نیشابوری سختی روزگار خویش را باعث اصلی تالیف تذکره الاولیاء دانسته می گوید : « چون می دیدم که روزگاری پدید آمده است که الخیر شر ، و اشرار الناس اخیار الناس را فراموش کرده اند ، تذکره ای ساختم اولیا را ، و این کتاب را تذکره الاولیاء نام نهادم تا اهل خسران روزگار ، اهل دولت را فراموش نکنند و گوشه نشینان و خلوت گرفتگان را طلب کنند و با ایشان رغبت نمایند تا در نسیم دولت ایشان به سعادت ابدی پیوسته گردند . » (۱)
اگر روزگار عطار چنین سخت بوده است به طریق اولی در روزگار فتنه آمیز و غفلت زای ما این انگیزه صدچندان می گردد و بالاخره برای کسانی که به قصور یا تقصیری فکری تصور می کنند که سلسله مشایخ بزرگ صوفیه و عرفای عظام در دوران گذشته متوقف شده است و ایام آنان به سر آمده ،‌ خواندن این کتاب واجب می نماید .

فهرست مندرجات کتاب به شرح زیر است :
-
مقدمه چاپ دوم / جناب حاج دکتر نورعلی تابنده
-
مقدمه چاپ اول / جناب حاج سلطانحسین تابنده
-
مقدمه کتاب / جناب حاج علی تابنده
-
مقاله / جناب حاج سلطانحسین تابنده
-
وصایا و فرامین
-
شرح حال / آقای حاج علی محمد سلطانپور :
تولد و ایام کودکی ؛ ایام تحصیل ؛ اجازه اولیه ؛ مسافرت به مکه و عتبات ؛ کسالت اخیر و رحلت ایشان ؛ حالات و صفات ؛ امور اجتماعی و اقدامات عام المنفعه ؛ فرزندان و مشایخ
-
مقالات :
صالح المومنین / آقای دکتر محب الله آزاده ؛ اسوه حسنه / جناب حاج دکتر نورعلی تابنده ؛ اثر دعا و توسل / آقای دکتر نعمت الله تابنده ؛ صفات مشخصه / آقای حسین سعیدی بیدختی ؛ خاطراتی از اسفار ایشان / آقای دکتر حسن شفیعیان راد ؛ ماجرای دو نامه / دکتر سید جعفر شهیدی ؛ مکتوب / آقای دکتر ابراهیم باستانی پاریزی
-
بیانات :
علم ؛ تحیت اسلامی ؛ علم و مراتب علم و فقر ؛ امتیاز شیعه ؛ در طریقت و رشته و سلسله اولیاء و ... ؛ حج و عرفه و دعای آن ؛ توحید و عبادت و عید و روز سیزده ؛ حج و جمعه ؛ تعطیل جمعه ؛ دعا و بیداری سحر ؛ جمعه و اجتماع فقری ؛ دعا و نماز ؛ جبر و تفویض ؛ درباره خلقت حضرت آدم ؛ توبه ؛ خواب و مرگ ؛ ذکر خدا ؛ جلوه الهی ؛ توجه به حق ؛ احاطه حق ؛ عبادت ؛ جهاد و هجرت
-
لایحه
-
مصاحبه
-
مکاتیب
-
کلمات قصار
-
خاطرات
-
مراثی و مرایح
-
ضمیمه : تاریخچه مختصر ساختمان بقعه مزار متبرک سلطانی

پاورقی :
(
۱) تذکره الاولیاء / شیخ فریدالدین عطار نیشابوری ؛ تصحیح محمد استعلامی .-- تهران : زوار ، ۱۳۷۷ / دیباچه مولف ، ص ۵ و ۶ و ۹
(
۲) مرکز اجتماعات فقری و مذهبی فقرای سلسله نعمت اللهی گنابادی در تهران .
(
۳) گزیده ای از این مقاله در « عرفان ایران » شماره ۶ و ۵ چاپ شده است .
(
۴) چاپ دوم ، تهران : ۱۳۵۸ شمسی .
(
۵) تهران ، ۱۳۸۰ .


منابع :
۱. عرفان ایران ( مجموعه مقالات ) شماره ۱۰ / گردآوری و تدوین مصطفی آزمایش .-- تهران : حقیقت ، ۱۳۸۰ / معرفی کتاب : یادنامه صالح
۲
. یادنامه صالح / گردآوری و تدوین هیات تحریریه کتابخانه صالح .-- تهران : حقیقت ، ۱۳۸۰ / فهرست مندرجات


فهرست مقالات

برچسب‌ها: